شهادت
شهادت می تواند دو معنا داشته باشد. یکی شهادت به معنای خاص یعنی کشته شدن میدان جهاد و به دست دشمنان اسلام؛ و یکی در معنای اینکه اجر شهادت را برده باشند. مقام «شهید» و «شهادت» در فرهنگ اسلامی، منحصر به کسانی که در میدان جهاد کشته می شوند، نیست؛ هر چند آنان از روشن ترین مصادیق برای این واژه هستند. اما چه بسیار افرادی که در بستر از دنیا رفتند ولی اجر شهید را دارند و چه بسیار افرادی که در میدان نبرد کشته شدند و مرداری بیش نیستند. بر اساس روایات و آیات، همه کسانی که عقیده حق داشته، در مسیر حقیقت گام بر می دارند و در همین راه از دنیا می روند در زمره شهدا هستند و اجرشان مانند آنان است. برای نمونه روایتی آمده است: «کسی که در راه تحصیل علم از دنیا برود، شهید مرده است»[۱] یا در روایت دیگری آمده است: «اگر کسی با وضو بخوابد و مرگ او در خواب فرا رسد، نزد خداوند شهید است».
هم چنین در روایت دیگری آمده است: «هر کس بمیرد و حب آل محمد صلی الله علیه و اله در دلش باشد ، شهید است» استاد مطهری میفرمایند شهید کسی است که یک روح بزرگ دارد؛ روحی که هدف مقدس دارد. کسی است که در راه عقیده کشته شده است. کسی است که برای خودش کار نکرده است. کسی است که در راه حق و حقیقت و فضیلت قدم برداشته است. مَثَل شهید، مَثَل شمع است که خدمتش از نوع سوخته شدن و فانی شدن و پرتو افکندن است. تا دیگران در این پرتو که به بهای نیستی او تمام شده، بنشینند و آسایش بیابند و کار خویش را انجام دهند. آری، شهدا شمع محفل بشریتند. سوختند و محفل بشریت را روشن کردند.
شهادت، قداست خود را از این جا کسب می کند که فدا کردن آگاهانه تمام هستی خود است در راه هدف مقدس. درست است که همه ما در دنیا اهداف و آرزوهایی داریم، ولی در یک نگاه بالاتر و کلی تر، بزرگترین آرزوی همه، رسیدن به کمال نهایی و سعادت واقعی ست. اما مهمترین مسئله تشخیص وظیفه به شکل صحیح و انجام دادن این وظیفه با تمام توان است. با اینحال برای کسب مقام شهید در قیامت راه هائی وجود دارد که در روایات مطح گردیده است.
یکی از این راه ها طلب شهادت است. پیامبر اکرم فرمود: «هر که براستی خواهان شهادت باشد، (ثواب آن) به او داده می شود، هر چند به شهادت نرسد». در روایت دیگر فرمود: «هر که صادقانه از خداوند شهادت را مسئلت کند، خداوند او را به منزل های شهیدان برساند، هر چند در بستر خود بمیرد». همچنین فرمود: «بسا کسانی که با جنگ افزار کشته شوند، اما نه شهید باشند و نه ممدوح و بسا کسانی که در بستر خود به مرگ طبیعی بمیرند، اما نزد خداوند صدیق و شهید به شمار آیند» یکی دیگر از این راه ها حفظ پاکدامنی و عفت است.
امیرالمومنین علی علیه السلام: «مجاهدی که در راه خدا به شهادت رسیده باشد، پاداشش بیشتر از کسی نیست که بتواند گناه کند و پاکدامنی ورزد» راه دیگر ایمان و حب آل محمد صلی الله علیه و اله و سلم است. ایمان، حب آل محمد؛ امیرالمومنین علی علیه السلام فرمودند: « مومن در هر جائی که بمیرد و در هر لحظه و ساعتی که جانش گرفته شود، شهید است». و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم هم فرموده اند: «هر که بر دوستی آل محمد بمیرد، شهید است».
همچنین از امام سجاد علیه السلام نقل شده که فرمودند «هر که در زمان غیبت قائم ما برموالات و دوستی ما بمیرد، خداوند پاداش هزار شهید، مانند شهیدان بدر و احد به او عطا کند». روایات در این مورد زیاد هستند و نشان می دهد که شهادت، فقط منحصر در میدان جنگ نیست و می توان با اصلاح اعمال و رفتار، پاداش شهادت را به دست آورد. پی نوشت: ۱- سفینه البحار، شیخ عباس قمی، دارالاسوه، ج ۴، ص ۵۱۳ ۲- همان ۳- میزان الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، نشر دار الحدیث، ج ۶، ص۰ ۲۸۸ تا ۲۸۸۴
