مرکز مطالعات نفت،گاز،انرژی و پتروشیمی جبهه حامیان انقلاب اسلامی
✍️اسدالله غلام‌پور
هیدروژن یک حامل انرژی همه کاره است که می تواند به مقابله با چالش های مختلف انرژی کمک کند. امروزه هیدروژن عمدتاً در بخش‌های پالایش و شیمیایی استفاده می‌شود و با استفاده از سوخت‌های فسیلی مانند زغال‌سنگ و گاز طبیعی تولید می‌شود و در نتیجه مسئول انتشار سالانه مقدار قابل توجهی CO₂ است.
آخرین یافته ها بیانگر این است که تولید هیدروژن کم انتشار می تواند تا سال ۲۰۳۰ به طور انبوه رشد کند، اما چالش های هزینه مانع استقرار آن می شود. تعداد پروژه های اعلام شده برای تولید هیدروژن کم انتشار به سرعت در حال گسترش است. اگر همه پروژه های اعلام شده محقق شوند، تولید سالانه هیدروژن کم آلاینده می تواند در سال ۲۰۳۰ به ۳۸ میلیون تن برسد، اگرچه ۱۷ میلیون تن از این پروژه ها در مراحل اولیه توسعه حاصل می شود. تولید بالقوه تا سال ۲۰۳۰ از پروژه های اعلام شده تا به امروز ۵۰ درصد بیشتر از زمان انتشار بررسی جهانی هیدروژن در سال ۲۰۲۲ آژانس بین المللی انرژی است.
مصرف جهانی هیدروژن در سال ۲۰۲۲ به ۹۵ میلیون تن رسید که افزایشی تقریباً ۳ درصدی نسبت به سال ما قبل را نشان می‌دهد، با رشد قوی در تمام مناطق مصرف‌کننده اصلی به جز اروپا که به دلیل افزایش شدید قیمت گاز طبیعی به فعالیت‌های صنعتی ضربه خورد. این رشد جهانی نشان‌دهنده موفقیت تلاش‌های سیاسی برای گسترش استفاده از هیدروژن نیست، بلکه با روندهای کلی انرژی جهانی مرتبط است. ژانس بین‌المللی انرژی، تولید و تقاضای هیدروژن را در سراسر جهان و همچنین پیشرفت در زمینه‌های حیاتی مانند توسعه زیرساخت‌ها، تجارت، سیاست، مقررات، سرمایه‌گذاری و نوآوری را دنبال می‌کند. هیدروژن بعنوان انرژی پاک در نظر گرفته شده است تا ذینفعان بخش انرژی را در مورد وضعیت و چشم‌اندازهای آینده هیدروژن آگاه کند.
گزارش سال ۲۰۲۳ آژانس بین‌المللی انرژی ، شامل تمرکز بر ایجاد تقاضا برای هیدروژن کم انتشار است. مصرف جهانی هیدروژن در حال افزایش است، اما تقاضا تاکنون در مصارف سنتی در پالایش و صنایع شیمیایی متمرکز است و عمدتاً توسط هیدروژن تولید شده از سوخت‌های فسیلی کاهش نیافته است. برای برآوردن تعهدات اقلیمی، نیاز فوری به تغییر استفاده از هیدروژن در کاربردهای موجود به هیدروژن کم انتشار و گسترش استفاده به کاربردهای جدید در صنایع سنگین یا حمل‌ونقل از راه دور وجود دارد. این موضوع در واقع بخشی از حمایت آژانس بین‌المللی انرژی از اولین سرمایه‌گذاری جهانی توافق پاریس است که در آستانه COP28، کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل، در پایان سال ۲۰۲۳ نهایی شده است.
سوخت‌های مبتنی بر هیدروژن و هیدروژن می‌توانند نقش مهمی در کربن‌زدایی بخش‌هایی داشته باشند که در آن‌ها کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای دشوار است و راه‌حل‌های جایگزین یا در دسترس نیستند یا پیاده‌سازی آن‌ها دشوار است، مانند صنایع سنگین و حمل‌ونقل از راه دور. اعلان‌ها برای پروژه‌های جدید برای تولید هیدروژن کم آلاینده همچنان در حال رشد هستند، اما تنها ۵ درصد به دلیل عدم قطعیت در مورد تحولات آینده تقاضا، عدم وضوح در مورد صدور گواهینامه و مقررات و فقدان زیرساخت‌های موجود تصمیمات سرمایه‌گذاری قطعی گرفته‌اند تا هیدروژن را به کاربران نهایی برساند.
در سمت تقاضا، تقاضای هیدروژن همچنان در حال رشد است، اما در کاربردهای سنتی متمرکز است. کاربردهای جدید در صنایع سنگین و حمل و نقل از راه دور کمتر از ۰.۱ درصد تقاضای هیدروژن را تشکیل می دهند، در حالی که در سناریوی انتشار صفر خالص تا سال ۲۰۵۰ (NZE) یک سوم تقاضای جهانی هیدروژن را تا سال ۲۰۳۰ تشکیل می دهند.
تعداد فزاینده ای از کشورها در حال انتشار استراتژی های ملی و اتخاذ سیاست های مشخص برای حمایت از اولین حرکت کنندگان هستند. اما تأخیر در اجرای این سیاست‌ها و نبود سیاست‌های ایجاد تقاضا مانع از افزایش تولید و استفاده از هیدروژن کم آلاینده می‌شود. برای رسیدن به سناریوی NZE، اقدامات سیاستی شتاب‌دهی برای ایجاد تقاضا برای هیدروژن کم انتشار و بازگشایی سرمایه‌گذاری لازم است که می‌تواند مقیاس تولید و استقرار زیرساخت‌ها را تسریع کند.
پتنت های هیدروژن برای آینده انرژی پاک تحلیل روند جهانی نوآوری در امتداد زنجیره ارزش هیدروژن
انتقال موفقیت آمیز به آینده انرژی پاک با تغییرات سریع در اقتصاد جهانی و الگوهای مصرف انرژی مردم پشتیبانی می شود، که همگی پتانسیل حفظ جوامع سالم تر، نتایج عادلانه تر و سیاره ای انعطاف پذیرتر را دارند. فناوری در قلب بسیاری از این تغییرات قرار خواهد گرفت، و در هیچ کجا بیشتر از افزایش مقیاس هیدروژن به عنوان یک حامل انرژی پاک نیست. در حالی که برای رقابتی کردن هزینه هیدروژن کم انتشار به سیاست های قوی نیاز است، اما بدون پیشرفت فناوری در سراسر زنجیره ارزشی که تقریباً هر بخش از سیستم انرژی را در بر می گیرد، امکان پذیر نخواهد بود.
