نماز میت، بخشی از مراسم تشییع جنازه می باشد. این نماز یکی از نمازهای واجب است که بعد از غسل و کفن کردن جنازه، قبل از دفن میت خوانده می شود. تشییع کننده ها به جماعت این نماز را برای استغفار و آمرزیده شدن متوفی می خوانند.
با وجود این که به آن نماز میت گفته می شود ولی در واقع یک دعا جهت آمرزش میت می باشد، چون رکوع ، سجده، تشهد و سلام ندارد، و برای خواندن آن غسل و وضو و لازم نمی باشد.
آداب خاکسپاری میت طبق دید اسلام
مراسم خاکسپاری و کفن و دفن در اسلام دارای آیین های مشخصی می باشد که با توجه به آداب و رسوم هر منطقه به شکل متفاوت تری انجام می شود. آداب خاکسپاری میت طبق دید اسلام به صورت زیر است:
- غسل میت
- نماز میت
- دفن میت
- آخرین دعا سر قبر
فلسفه نماز میت چیست؟
امام رضا علیه السلام در ارتباط با فلسفه ی نماز میت می فرمایند که: « اگر کسی بپرسد چرا مجبوریم که بر مردگان خود نماز بخوانیم، گفته می شود برای این که به درگاه خدا شفیع میت شویم و آمرزش او را از خداوند بخواهیم.
زیرا که هیچ وقتی از اوقات، میت محتاج تر از لحظه پس از مرگ نیست که شفاعت شود و از برای او طلب مغفرت بخواهیم » برای همین خاطر می توان فلسفه ی خواندن نماز میت را برای طلب آمرزش و دعا برای افرادی که از این دنیا رفته اند و راهی سرای آخرت هستند، دانست.
نحوه اقامه نماز میت
این نماز یکی از آخرین نمازهای دنیوی جنازه است که دوستان و آشنایان و تشییع کننده های حاضر در مراسم خاکسپاری برای میت می خوانند. این نماز یکی از نمازهای واجب به حساب می آید که از ۵ تکبیر تشکیل شده است. بعد از هر تکبیر دعا ها و ذکرهای خاصی خوانده می شود، البته به جز آخرین تکبیر.
این نماز را باید به صورت ایستاده خواند و هیچ گونه رکوع ، سجود و تشهد و سلامی ندارد. برای خواندن نماز میت نیازی به وضو نمی باشد. احکام و طریقه ی خواندن نماز میت به شرح زیر می باشد:
- قیام
- باید در طول نماز، تشییع کننده ها بر پای خود بایستند و به صورت سرپا باشند.
- نیت
- نیت نماز میت
- استقبال میت
- امام جماعت در جلوی جمعیت قرار می گیرد و میت در جلوی وی به پشت خوابانده می شود.
- پنج تکبیر
- مهم ترین قسمت این نماز در ذکر این پنج تکبیر می باشد که با دعایی همراه است.
ادعیه تکبیرهای نماز میت
تکبیر اول
این دعا شهادت به وحدانیت خدا و نبوت حضرت محمد است.
أَشهَدُ أَن لَا إِلَهَ إِلَّا ٱللَّهُ وَحدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَأَشهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبدُهُ وَرَسُولُهُ أَرسَلَهُ بِٱلحَقِّ بَشِیرًا وَنَذِیرًا بَینَ یَدَیِ ٱلسَّاعَهِ
تکبیر دوم
این ذکر برای صلوات بر محمد و آل محمد می باشد.
ٱللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَبَارِک عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَٱرحَمْ مُحَمَّدًا وَآلَ مُحَمَّدٍ کَأَفضَلِ مَا صَلَّیتَ وَبَارَکتَ وَتَرَحَّمتَ عَلَى إِبرَاهِیمَ وَآلِ إِبرَاهِیمَ إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ وَصَلِّ عَلَى جَمِیعِ ٱلأَنبِیَاءِ وَٱلمُرسَلِینَ وَٱلشُّهَدَاءِ وَٱلصِّدِّیقِینَ وَجَمِیعِ عِبَادِ ٱللهِ ٱلصَّالِحِینَ
دعای بعد از تکبیر سوم
این دعا طلب مغفرت برای مومنان و مسلمانان است.
ٱللهُمَّ ٱغفِر لِلمُؤمِنِینَ وَٱلمُؤمِنَاتِ وَٱلمُسلِمِینَ وَٱلمُسْلِمَاتِ ٱلأَحیَاءِ مِنهُم وَٱلأَموَاتِ تَابِع ٱللَّهُمَّ بَینَنَا وَبَینَهُم بِٱلخَیرَاتِ إِنَّکَ مُجِیبُ ٱلدَّعَوَاتِ إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ
دعای بعد از تکبیر چهارم
آخرین دعا، طلب آمرزش برای فردی است که برای او نماز میت خوانده می شود. اگر میت مرد باشد:
ٱللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا عَبدُکَ وَٱبنُ عَبدِکَ وَٱبنُ أَمَتِکَ نَزَلَ بِکَ وَأَنتَ خَیرُ مَنزُولٍ بِهِ ٱللَّهُمَّ إِنَّا لَا نَعلَمُ مِنهُ إِلَّا خَیرًا وَأَنتَ أَعلَمُ بِهِ مِنَّا ٱللَّٰهُمَّ إِن کَانَ مُحسِنًا فَزِد فِی إِحَسَانِهِ وَإِن کَانَ مُسِیئًا فَتَجَاوَز عَنهُ وَٱغفِر لَهُ ٱللَّٰهُمَّ ٱجعَلهُ عِندَکَ فِی أَعلَى عِلِّیِّینَ وَٱخلُف عَلَى أَهلِهِ فِی ٱلغَابِرِینَ وَٱرحَمهُ بِرَحمَتِکَ یَا أَرحَمَ ٱلرَّاحِمِینَ
اگر میت زن باشد
ٱللَّٰهُمَّ إِنَّ هَٰذِهِ أَمَتُکَ وَٱبنَهُ عَبدِکَ وَٱبنَهُ أَمَتِکَ نَزَلَت بِکَ وَأَنتَ خَیرُ مَنزُولٍ بِهِ ٱللَّٰهُمَّ إِنَّا لَا نَعلَمُ مِنهَا إِلَّا خَیرًا وَأَنتَ أَعلَمُ بِهَا مِنَّا ٱللَّٰهُمَّ إِن کَانَت مُحسِنَهً فَزِدفِی إِحسَانِهَا وَإِن کَانَت مُسِیئَهً فَتَجَاوَز عَنهَا وَٱغفِرلَهَا ٱللَّٰهُمَّ ٱجعَلهَا عِندَکَ فِی أَعلَى عِلِّیِّینَ وَٱخلُف عَلَى أَهلِهَا فِی ٱلغَابِرِینَ وَٱرحَمهَا بِرَحمَتِکَ یَا أَرحَمَ ٱلرَّاحِمِینَ
مستحبات نماز میت
این نماز دارای برخی مستحبات هم می باشد، به این صورت که برای خواندن این نماز الزامی به پا برهنه نماز خواندن نمی باشد و می توان با کفش هم نماز خواند. نیازی به داشتن وضو و یا غسل و تیمم برای خواندن این نماز نمی باشد.
در صورتی که جنازه متعلق به زن باشد، امام جماعت در مقابل سینه هایش می ایستد و نماز را می خواند و در صورتی که جنازه مرد باشد، مقابل وسط قامت او می ایستد.
مستحب است که نماز میت در جایی خوانده شود که افراد برای خواندن نماز، بیشتر به آن جا می روند. در هر تکبیر دست ها را مانند تکبیره الاحرام نمازهای یومیه تا مقابل گوش یا صورت بلند کنند.
خواندن نماز باید در فاصله ی خیلی کم باشد، به اندازه ای که بادی که از حرکت لباس ایجاد می شود، به جنازه برسد. امام جماعتی که نماز را می خواند، دعاها و تکبیر ها را بلند بخواند و افرادی که با او نماز می خوانند، آهسته تر بخوانند.
قبل از نماز سه مرتبه الصلاه بگوید. تشییع کننده ها برای میت و مومنین دعا می کنند. نمازگزاران به هنگام خواندن نماز، پشت سر امام جماعت می ایستند. زن حائض اگر نماز را به جماعت بخواند، در صف باید به صورت تکی بایستد.
نماز میت چند رکعت است؟
زمانی که فرد زنده است امکان خواندن نماز قضا برای او وجود ندارد. فرد تا زمانی که زنده است باید نمازهای واجب خود را بخواند، در نماز قضای میت هم نیازی به گفتن خصوصیات میت نمی باشد و ترتیب نمازهای قضا برای میت دقیقا مثل نماز ظهر، عصر، مغرب و عشا می باشد.
آیا نماز میت اهل سنت و شیعه با یکدیگر متفاوت است؟
بله نماز میت اهل سنت و شیعه با همدیگر فرق می کنند. خواندن نماز بر میت نزد اهل سنت دارای چهار تکبیر می باشد. به این صورت که با تکبیر اول، نماز را شروع می کنند و بعد از آن حمد خوانده می شود.
بعد از تکبیر دوم، صلوات می فرستند. بعد از تکبیر سوم برای متوفی دعا می کنند و با تکبیر چهارم و خواندن سلام، نماز را به اتمام می رسانند.
تفاوت نماز میت اهل سنت با شیعه در این است که نماز میت برای افراد شیعه با پنج تکبیر خوانده می شود، ولی برای افراد سنی با چهار تکبیر. تفاوت دیگری که در نماز میت اهل سنت و شیعه وجود دارد، نماز میت اهل سنت با سلام به پایان می رسد.
نماز میت چه دعاهایی دارد؟
ٱللَّٰهُمَّ ٱغفِر لِلمُؤمِنِینَ وَٱلمُؤمِنَاتِ وَٱلمُسلِمِینَ وَٱلمُسلِمَاتِ ٱلأَحیَاءِ مِنهُم وَٱلأَموَاتِ تَابِع ٱللَّٰهُمَّ بَینَنَا وَبَینَهُم بِٱلخَیرَاتِ إِنَّکَ مُجِیبُ ٱلدَّعَوَاتِ إِنَّکَ عَلَىٰ کُلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ
این دعا برای طلب مغفرت میت خوانده می شود. بعد از تکبیر چهارم در صورتی که میت مرد باشد دعای ٱللَّٰهُمَّ إِنَّ هَٰذَا عَبدُکَ وَٱبنُ عَبدِکَ وَٱبنُ أَمَتِکَ نَزَلَ بِکَ وَأَنتَ خَیرُ مَنزُولٍ بِهِ ٱللَّٰهُمَّ إِنَّا لَا نَعلَمُ مِنهُ إِلَّا خَیرًا وَأَنتَ أَعلَمُ بِهِ مِنَّا ٱللَّٰهُمَّ إِن کَانَ مُحسِنًا فَزِد فِی إِحَسَانِهِ وَإِن کَانَ مُسِیئًا فَتَجَاوَز عَنهُ وَٱغفِر لَهُ ٱللَّٰهُمَّ ٱجعَلهُ عِندَکَ فِی أَعلَىٰ عِلِّیِّینَ وَٱخلُف عَلَىٰ أَهلِهِ فِی ٱلغَابِرِینَ وَٱرحَمهُ بِرَحمَتِکَ یَا أَرحَمَ ٱلرَّاحِمِینَ خوانده می شود.
در صورتی که میت زن باشد، دعای ٱللَّٰهُمَّ إِنَّ هَٰذِهِ أَمَتُکَ وَٱبنَهُ عَبدِکَ وَٱبنَهُ أَمَتِکَ نَزَلَت بِکَ وَأَنتَ خَیرُ مَنزُولٍ بِهِ ٱللَّٰهُمَّ إِنَّا لَا نَعلَمُ مِنهَا إِلَّا خَیرًا وَأَنتَ أَعلَمُ بِهَا مِنَّا ٱللَّٰهُمَّ إِن کَانَت مُحسِنَهً فَزِدفِی إِحسَانِهَا وَإِن کَانَت مُسِیئَهً فَتَجَاوَز عَنهَا وَٱغفِرلَهَا ٱللَّٰهُمَّ ٱجعَلْهَا عِندَکَ فِی أَعلَىٰ عِلِّیِّینَ وَٱخلُف عَلَىٰ أَهلِهَا فِی ٱلغَابِرِینَ وَٱرحَمهَا بِرَحمَتِکَ یَا أَرحَمَ ٱلرَّاحِمِینَ خوانده می شود.
چرا در نماز میت رکوع و سجده وجود ندارد؟
نقل قولی که از شهید ثانی بر پایه ی دیدگاه مشهور بین فقهای دینی، آمده است، اشاره به این موضوع شده که: نماز میت نماز به حساب نمی آید و در واقع نوعی دعا برای آمرزش گناهان میت است.
با توجه بر این که نماز بدون وضو و رکوع و سجده معنا ندارد، پس این نماز، به عنوان دعا به شمار می آید. روایتی از امام رضا علیه السلام در کتاب فقه الرضا آمده است که : « نماز میت، فقط تکبیر بوده و نماز نیست. زیرا نماز چیزی است که در آن رکوع و سجده باشد.»
آیا نماز میت را می توان قضایش را خواند؟
با استناد بر این که باید نماز میت بعد از غسل و کفن کردن جنازه و پیش از خاک کردن میت خوانده شود، خواندن قضای نماز میت صحیح نمی باشد.
چرا در نماز میت وضو و اذان وجود ندارد؟
به دلیل این که نماز میت و نحوه ی اجرای آن یک امر تعبدی است، در امور عبادی و تعبدی ما تابع دلیل و حجت شرعی هستیم. اگرچه خواندن نماز بر میت یک امر واجب کفایی و به عنوان یک نماز به شمار می آید، ولی در واقع یک نحوه دعا و درخواست آمرزش از خدا می باشد.
