سازمان دولتی

آشنایی با سازمان های دولتی

 

سازمان دولتی به سازمانی که  زیر نظر مستقیم دولت و به موجب قانون توسط قوه مقننه یا مجلس شورای اسلامی تشکیل می شود، گفته می شود. هر سازمان دولتی ماموریت خاصی دارد و از جانب دولت مرکزی به منظور فعالیتی معین ایجاد می شود. مأموریت های کاری می تواند دائم یا موقت در نظر گرفته شود. سازمان های دولتی طیف فعالیت های گوناگونی در بر می گیرند، از وزارتخانه ها تا سازمان های تخصصی و نیز سازمان های بیمه و بانک ها و … را شامل می شود.

انواع سازمان های دولتی

در یک دسته بندی بطور کلی سازمان های دولتی به دو شکل انتفاعی و غیرانتفاعی ایجاد و اداره می شوند.

 

الف)سازمان های مجری فعالیت هایی از نوع دولتی(غیرانتفاعی)

سازمان هایی هستند که برای تحصیل درآمد ایجاد نشده اند، بلکه برای اجرای قسمتی از برنامه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی یا سیاسی دولت تاسیس شده اند.

در تشکیل سازمان های فوق، انگیزه تحصیل درآمد مورد توجه قرار نمی گیرد. بلکه الزامات قانونی و ضرورت های اجتماعی از انگیزه های مهم تاسیس این قبیل سازمان ها به شمار می آید.

 

سازمان های دولتی غیرانتفاعی به دو دسته زیر تقسیم می شوند:

۱- وزارتخانه ها

براساس ماده ۲ قانون محاسبات عمومی کشور، وزارتخانه واحد سازمانی مشخصی است که به موجب قانون به این عنوان شناخته شده یا بشود.

۲- موسسات دولتی

براساس ماده ۳ قانون محاسبات عمومی کشور، موسسه دولتی واحد سازمانی مشخصی است که به موجب قانون ایجاد و زیر نظر یکی از قوای سه گانه اداره میشود و عنوان وزارتخانه ندارد. مانند نهاد ریاست جمهوری، دیوان محاسبات، سازمان حفاظت و محیط زیست و ….

ب) سازمان های مجری فعالیت های از نوع بازرگانی

سازمان هایی هستند که علاوه بر اینکه هزینه های تولید کالا و خدمات را از محل درآمدهای خود تامین می کنند، مقداری درآمد نیز برای دولت تحصیل می کنند.

در سازمان های بازرگانی وابسته به دولت، هزینه ها با درآمدها در ارتباط می باشند، به این معنی که هزینه ها موجب تحصیل درآمد می شوند. (این رابطه بویژه در سازمان های بازرگانی بخش خصوصی مصداق دارد.) شرکتهای دولتی از سازمان های بازرگانی وابسته به دولت می باشند.

اداره امور شرکت های دولتی تشابه زیادی با سازمان های بازرگانی(شررکت های خصوصی) دارند و به همین لحاظ سیستم حسابداری آنها از اصول و موازین پذیرفته شده حسابداری بازرگانی و یا قانون تجارت تبعیت و پیروی می نماید و به اصطلاح تابع قانون تجارت می باشند.

براساس ماده ۴ قانون محاسبات عمومی کشور، شرکت دولتی واحد سازمانی مشخصی است که با اجازه قانون به صورت شرکت ایجاد شود و یا به حکم قانون و یا دادگاه صالح ملی شده و یا مصادره شده و به عنوان شرکت دولتی شناخته شده باشد و بیش از پنجاه درصد سرمایه آن متعلق به دولت باشد. هر شرکت تجاری که از طریق سرمایه گذاری شرکت های دولتی ایجاد شود، مادامی که بیش از پنجاه درصد سرمایه آن متعلق به شرکت های دولتی است، شرکت دولتی تلقی می شود. مانند سازمان های منطقه ای آب و برق، شرکت دخانیات ایران، شرکت فولاد ایران.

موارد خاص: شرکت هایی که از طریق مضاربه و مزارعه و اموال اینها به منظور به کار انداختن سپرده های اشخاص نزد بانک ها و موسسات اعتباری و شرکتهای بیمه ایجاد شده یا می شوند از نظر قانون شرکت دولتی شناخته نمی شوند.

 

اما بر اساس قانون محاسبات عمومی کشور، طبق مواد ۲ ، ۳ ، ۴ ، ۵ چهار گروه دستگاه اجرایی ملی عهده دار قسمتی از وظایف محوله به دولت هستند که باتوجه به هدف ها و وظایف شان طبقه بندی شده اند. این دستگاه ها عبارتند از :

_ وزارتخانه ها؛

_ مؤسسات دولتی؛

_ شرکت های دولتی و بانک ها؛

_ مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی ؛

وزارتخانه ها:

در ماده ۲ قانون محاسبات عمومی کشور ، در تعریف وزارتخانه چنین آمده است: « وزارتخانه واحد سازمانی مشخصی است که به موجب قانون به این عنوان شناخته شده، یا بشود»

در واقع وزارتخانه بالاترین تشکیلات اداری دولت بوده و وزیر آن، بالاترین مقام اداری در تشکیلات وزارتخانه است که مسؤولیت وظایف زیردستان را برعهده دارد، و در قبال نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی پاسخگو است.

در حال حاضر  وزارتخانه در کشور وجود دارد که مرکز همه آنها در تهران است.

مؤسسات دولتی :

در ماده ۳ قانون محاسبات عمومی، مؤسسات دولتی واحدهای سازمانی مشخصی است که به موجب قانون ایجاد و تحت نظر یکی از قوای سه گانه انجام وظیفه می نمایند.

این سازمان ها اغلب در برنامه بودجه دارای اعتبار مستقل بوده و در نهایت ریاست آنها معمولا با معاون رئیس جمهور یا یکی از وزرا یا معاونان مؤسسات دولتی بزرگ تر است.

بعضی از مؤسسات دولتی تحت نظر سه قوه عبارتند از:

– دیوان محاسبات کشور تنها مؤسسه دولتی است که زیر نظر قوه مقننه در موضوع نظارت و کنترل دستگاه های مختلف دولتی فعالیت می کند.

– سازمان بازرسی کل کشور، دیوان عدالت اداری، سازمان زندانها و اقدامات تأمینی کشور، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، پلیس قضایی، دانشکده علوم قضایی و اداری، سازمان قضایی نیروهای مسلح و اداره کل تصفیه و امور ورشکستگی، مؤسساتی هستند که زیر نظر قوه قضائیه فعالیت می نمایند.

مؤسسات دولتی که زیر نظر قوه مجریه به فعالیت مشغولند، به دو دسته تقسیم می شوند :

الف : سازمان هایی که زیر نظر رئیس جمهور فعالیت دارند. مانند: سازمان برنامه و بودجه، سازمان امور اداری و استخدامی کشور، سازمان تربیت بدنی، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان انرژی اتمی.

ب :سازمان های دولتی که زیر نظر وزارتخانه ها فعالیت دارند. مانند سازمان بنادر و دریانوردی، سازمان هواپیمایی کشوری، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، سازمان (همه زیرنظر وزارت راه و شهرسازی) سازمان حسابرسی، گمرک جمهوری اسلامی ایران،  فعالیت دارند.

شرکت های دولتی و بانک ها :

بر اساس (ماده ۴) قانون محاسبات عمومی کشور، شرکت های دولتی واحد سازمانی مشخصی است که با اجازه قانون به صورت شرکت ایجاد می شود و یا سازمانی است که به حکم قانون یا دادگاه صالح، ملی اعلام شده و به عنوان شرکت دولتی شناخته می شود و بیش از ۵۰ درصد سرمایه آن متعلق به دولت است.۵

 

مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی :

قانون محاسبات عمومی کشور، مؤسسات و نهاد های عمومی غیر دولتی راچنین تعریف می کند :

«مؤسسات و نهاد های عمومی غیر دولتی، از نظر این قانون واحد های سازمانی مشخصی هستند که با اجازه قانون به منظور انجام وظایف و خدماتی که جنبه عمومی دارد، تشکیل شده یا می شوند.»

تبصره: «فهرست این قبیل مؤسسات و نهادها با توجه به قوانین و مقررات مربوط از طرف دولت پیشنهاد و به تصویب مجلس شورای اسلامی خواهد رسید.»

در این تعریف، دو دسته سازمان ها هستند که از بودجه عمومی دولت، کمک دریافت کرده و طبق ضوابط خود مصرف می کنند.

اول : دستگاه هایی که به صورت مؤسسه دولتی اداره می شوند مانند هلال احمر، سازمان تأمین اجتماعی ؛
دوم : نهادهای عمومی غیر دولتی مانند بنیاد پانزده خرداد ، بنیاد شهید ، سازمان تبلیغات اسلامی و بنیاد امور جانبازان ؛
اسامی وزارتخانه های کشور

ردیف نام وزارتخانه وزیر فعلی آدرس اینترنتی توضیح
۱ وزارت آموزش و پرورش یوسف نوری www.medu.ir  
۲ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات عیسی زارع پور www.ict.gov.ir  
۳ وزارت اطلاعات سیداسماعیل خطیب www.vaja.ir  
۴ وزارت امور اقتصادی و دارایی سیداحسان خاندوزی www.mefa.ir  
۵ وزارت امور خارجه حسین امیر عبداللهیان www.mfa.gov.ir  
۶ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بهرام عین اللهی www.begdasht.gov.ir  
۷ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی محمدهادی زاهدی وفا www.mcls.gov.ir  
۸ وزارت جهاد کشاورزی سیدجواد ساداتی نژاد www.maj.ir  
۹ وزارت دادگستری امین حسین رحیمی www.justice.ir  
۱۰ وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح محمدرضا قرایی آشتیانی www.defanews.ir  
۱۱ وزارت راه و شهرسازی رستم قاسمی www.mrud.ir  
۱۲ وزارت صنعت، معدن و تجارت سیدرضا فاطمی امین www.mimt.gov.ir  
۱۳ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری محمدعلی زلفی گل www.msrt.ir  
۱۴ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محمدمهدی اسماعیلی www.farhang.gov.ir  
۱۵ وزارت کشور احمد وحیدی www.moi.ir  
۱۶ وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیدعزت الله ضرغامی www.,cth.ir  
۱۷ وزارت نفت جواد اوجی www.mop.ir  
۱۸ وزارت نیرو علی اکبر محرابیان www.moe.gov.ir  
۱۹ وزارت ورزش و جوانان سید حمید حجازی www.msy.gov.ir  

 

نویسنده : امین صادقی

خبرگزاری جبهه۲۴

Share on telegram
Share on print

لینک کوتاه خبر:

https://jebhe24.com/?p=10517

اخبار مرتبط:

نظر خود را وارد کنید

آدرس ایمیل شما در دسترس عموم قرار نمیگیرد.

  • پربازدیدترین ها
  • داغ ترین ها
تبلیغات

پربحث ترین ها

اینجا محل تبلیغات شماست
تبلیغات

عناوین مهم اخبار