سازمان دولتی

اما بر اساس قانون محاسبات عمومی کشور، طبق مواد ۲ ، ۳ ، ۴ ، ۵ چهار گروه دستگاه اجرایی ملی عهده دار قسمتی از وظایف محوله به دولت هستند که باتوجه به هدف ها و وظایف شان طبقه بندی شده اند. این دستگاه ها عبارتند از :

_ وزارتخانه ها؛

_ مؤسسات دولتی؛

_ شرکت های دولتی و بانک ها؛

_ مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی ؛

وزارتخانه ها:

در ماده ۲ قانون محاسبات عمومی کشور ، در تعریف وزارتخانه چنین آمده است: « وزارتخانه واحد سازمانی مشخصی است که به موجب قانون به این عنوان شناخته شده، یا بشود»

در واقع وزارتخانه بالاترین تشکیلات اداری دولت بوده و وزیر آن، بالاترین مقام اداری در تشکیلات وزارتخانه است که مسؤولیت وظایف زیردستان را برعهده دارد، و در قبال نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی پاسخگو است.

در حال حاضر  وزارتخانه در کشور وجود دارد که مرکز همه آنها در تهران است.

مؤسسات دولتی :

در ماده ۳ قانون محاسبات عمومی، مؤسسات دولتی واحدهای سازمانی مشخصی است که به موجب قانون ایجاد و تحت نظر یکی از قوای سه گانه انجام وظیفه می نمایند.

این سازمان ها اغلب در برنامه بودجه دارای اعتبار مستقل بوده و در نهایت ریاست آنها معمولا با معاون رئیس جمهور یا یکی از وزرا یا معاونان مؤسسات دولتی بزرگ تر است.

بعضی از مؤسسات دولتی تحت نظر سه قوه عبارتند از:

– دیوان محاسبات کشور تنها مؤسسه دولتی است که زیر نظر قوه مقننه در موضوع نظارت و کنترل دستگاه های مختلف دولتی فعالیت می کند.

– سازمان بازرسی کل کشور، دیوان عدالت اداری، سازمان زندانها و اقدامات تأمینی کشور، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، پلیس قضایی، دانشکده علوم قضایی و اداری، سازمان قضایی نیروهای مسلح و اداره کل تصفیه و امور ورشکستگی، مؤسساتی هستند که زیر نظر قوه قضائیه فعالیت می نمایند.

مؤسسات دولتی که زیر نظر قوه مجریه به فعالیت مشغولند، به دو دسته تقسیم می شوند :

الف : سازمان هایی که زیر نظر رئیس جمهور فعالیت دارند. مانند: سازمان برنامه و بودجه، سازمان امور اداری و استخدامی کشور، سازمان تربیت بدنی، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان انرژی اتمی.

ب :سازمان های دولتی که زیر نظر وزارتخانه ها فعالیت دارند. مانند سازمان بنادر و دریانوردی، سازمان هواپیمایی کشوری، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، سازمان (همه زیرنظر وزارت راه و شهرسازی) سازمان حسابرسی، گمرک جمهوری اسلامی ایران،  فعالیت دارند.

شرکت های دولتی و بانک ها :

بر اساس (ماده ۴) قانون محاسبات عمومی کشور، شرکت های دولتی واحد سازمانی مشخصی است که با اجازه قانون به صورت شرکت ایجاد می شود و یا سازمانی است که به حکم قانون یا دادگاه صالح، ملی اعلام شده و به عنوان شرکت دولتی شناخته می شود و بیش از ۵۰ درصد سرمایه آن متعلق به دولت است.۵

مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی :

قانون محاسبات عمومی کشور، مؤسسات و نهاد های عمومی غیر دولتی راچنین تعریف می کند :

«مؤسسات و نهاد های عمومی غیر دولتی، از نظر این قانون واحد های سازمانی مشخصی هستند که با اجازه قانون به منظور انجام وظایف و خدماتی که جنبه عمومی دارد، تشکیل شده یا می شوند.»

تبصره: «فهرست این قبیل مؤسسات و نهادها با توجه به قوانین و مقررات مربوط از طرف دولت پیشنهاد و به تصویب مجلس شورای اسلامی خواهد رسید.»

در این تعریف، دو دسته سازمان ها هستند که از بودجه عمومی دولت، کمک دریافت کرده و طبق ضوابط خود مصرف می کنند.

اول : دستگاه هایی که به صورت مؤسسه دولتی اداره می شوند مانند هلال احمر، سازمان تأمین اجتماعی ؛

دوم : نهادهای عمومی غیر دولتی مانند بنیاد پانزده خرداد ، بنیاد شهید ، سازمان تبلیغات اسلامی و بنیاد امور جانبازان ؛