تهران بدون پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف و در شرایط تحریم‌های گسترده، با تکیه بر روابط راهبردی با مسکو توانسته راهی تازه در همکاری‌های انرژی بگشاید؛ مسیری که حالا با میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری روسیه، ثمر داده است.
به گزارش جبهه ۲۴ فارس نوشت؛ جمهوری اسلامی ایران در شرایطی توانسته است در حوزه انرژی، به‌ویژه صنعت گاز، سرمایه‌گذاری خارجی جذب کند که همچنان تحت شدیدترین تحریم‌های اقتصادی از سوی آمریکا قرار دارد. با وجود عدم پیوستن ایران به گروه ویژه اقدام مالی (FATF) و محدودیت‌های مالی گسترده، تهران موفق شده است با تکیه بر دیپلماسی منطقه‌ای و روابط راهبردی، مسیر تازه‌ای برای همکاری‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری خارجی هموار سازد. در این میان، روسیه به‌عنوان یکی از قدرت‌های بزرگ انرژی جهان و شریک استراتژیک ایران، نقش مهمی در این مسیر ایفا کرده است.
همگرایی تهران و مسکو؛ نتیجه فشارهای مشترک غربتحریم‌های چندجانبه غرب علیه ایران و روسیه، موجب نزدیکی بی‌سابقه این دو کشور در حوزه‌های مختلف شده است. تهران و مسکو با تکیه بر منافع مشترک و چالش‌های مشابه در نظام بین‌الملل، تلاش دارند از ظرفیت‌های یکدیگر در حوزه انرژی بهره‌برداری کنند.سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه، کاظم جلالی، اخیرا از قطعی شدن سرمایه‌گذاری ۵ میلیارد دلاری مسکو در پروژه‌های گازی ایران خبر داده است؛ رقمی که از کل ۸ میلیارد دلار توافق‌شده، سهم عمده‌ای را به خود اختصاص داده و نشان‌دهنده عزم جدی دو کشور برای همکاری بلندمدت است. به گفته وی، روابط تهران و مسکو اکنون وارد مرحله‌ای راهبردی شده و به‌زودی نیز سفر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به تهران انجام خواهد شد.
توافق‌نامه جامع ۲۰ ساله؛ نقشه‌راه همکاری‌های راهبردیرؤسای جمهور ایران و روسیه، مسعود پزشکیان و ولادیمیر پوتین، در ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵، سندی راهبردی با افق زمانی ۲۰ ساله امضا کردند که چشم‌انداز بلندمدتی را برای همکاری‌های دوجانبه در حوزه انرژی ترسیم می‌کند. این توافق‌نامه، علاوه بر اجرای پروژه‌های نفت و گاز، شامل استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای، توسعه زیرساخت‌های فنی، و ایجاد سامانه‌های پرداخت مستقل از دلار و یورو با هدف تسهیل مبادلات بر پایه ارزهای ملی است.
خط لوله گاز ایران-روسیه؛ جایگزین شرقی «نورد استریم» یکیکی از تحولات مهم در سال جاری، اعلام ساخت خط لوله انتقال گاز از روسیه به ایران بود که قرار است از مسیر آذربایجان عبور کند. این خط لوله در گام نخست، انتقال سالانه دو میلیارد مترمکعب گاز را هدف‌گذاری کرده و ظرفیت آن در آینده می‌تواند تا ۵۵ میلیارد مترمکعب در سال افزایش یابد؛ ظرفیتی معادل خط لوله نورد استریم یک که به اروپا گاز صادر می‌کرد.این پروژه بخشی از استراتژی مسکو برای بازتعریف بازارهای انرژی پس از کاهش صادرات به اروپاست و ایران نیز از این مسیر به یکی از قطب‌های ترانزیت و مصرف گاز روسیه در منطقه تبدیل خواهد شد.
توافق‌نامه‌های گازی با گازپروم و توسعه میادینهمکاری شرکت گازپروم روسیه با شرکت ملی گاز ایران (NIGC) وارد مرحله اجرایی شده است. در ژوئن ۲۰۲۴، دو طرف توافق کردند که واردات دو میلیارد مترمکعب گاز روسی در سال، از طریق خاک آذربایجان به ایران آغاز شود. همچنین، در تفاهم‌نامه‌ای که در ژوئیه ۲۰۲۲ میان گازپروم و شرکت ملی نفت ایران (NIOC) امضا شد، برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری ۴۰ میلیارد دلاری در توسعه میادین نفت و گاز و تکمیل پروژه‌های LNG مورد تاکید قرار گرفت.
گسترش همکاری‌های فنی و فناوری‌های نوین گازیایران و روسیه در زمینه فناوری‌های گازی نیز برنامه‌های همکاری گسترده‌ای را دنبال می‌کنند. دو کشور توافق کرده‌اند تا در کاهش تلفات گاز، ارتقاء ایمنی تاسیسات، و راه‌اندازی یک مرکز تحقیقاتی مشترک در شمال ایران برای تجارت انرژی و برق با یکدیگر همکاری کنند.
نقش روسیه در پروژه خط لوله گاز ایران-پاکستانیکی دیگر از محورهای همکاری دو کشور، احیای پروژه خط لوله گاز ایران به پاکستان است؛ طرحی که سال‌ها به‌دلیل فشارهای آمریکا و عدم اراده سیاسی کافی در اسلام‌آباد معطل مانده بود. اکنون، با تمایل مسکو برای مشارکت در این پروژه، امیدها برای فعال‌سازی این خط لوله و تبدیل ایران به محور صادرات گاز در جنوب آسیا تقویت شده است.
روسیه، تا ژوئن ۲۰۲۵، سرمایه‌گذاری‌های متعددی در بخش انرژی ایران انجام داده است که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:سرمایه‌گذاری قطعی ۵ میلیارد دلاری در میادین گازی ایران، از مجموع ۸ میلیارد دلار توافق‌شدهپروژه احداث خط لوله گاز از روسیه به ایران از مسیر آذربایجان با ظرفیت نهایی ۵۵ میلیارد مترمکعب در سالتوافق‌نامه ۲۰ ساله همکاری راهبردی در حوزه انرژی، فناوری، هسته‌ای و زیرساخت‌های پرداخت مالیتفاهم‌نامه ۴۰ میلیارد دلاری میان گازپروم و شرکت ملی نفت ایران برای توسعه میادین و پروژه‌های LNGراه‌اندازی مرکز تحقیقاتی مشترک برای تجارت گاز و برق و توسعه فناوری‌های مرتبط
در مجموع، روابط تهران و مسکو نه‌تنها در سایه تحریم‌ها تضعیف نشده، بلکه به فرصت‌هایی تازه برای توسعه اقتصاد انرژی ایران بدل شده‌اند؛ فرصتی که اگر با برنامه‌ریزی صحیح و نگاه بلندمدت همراه شود، می‌تواند ایران را به یکی از بازیگران کلیدی بازار گاز منطقه و فراتر از آن تبدیل کند.
انتهای پیام
