آیت الله طالقانی که بود؟

سید محمود علایی طالقانی (۱۳ اسفند ۱۲۸۹ – ۱۹ شهریور ۱۳۵۸) روحانی شیعه، مفسر قرآن، نواندیش دینی و فعال سیاسی و اجتماعی اهل ایران بود. او عضو جبههٔ ملی دوم و یکی از مؤسسان نهضت آزادی ایران بود.

طالقانی در دوران نهضت ملی شدن نفت به همراه سید رضا زنجانی به حمایت از محمد مصدق برخاست و پس از سقوط دولت مصدق در کودتای ۲۸ مرداد به همراه جمع کثیری از طرفداران مصدق به نهضت مقاومت ملّی پیوست. پس از توقف فعالیت‌های نهضت مقاومت ملّی، طالقانی در شروع مجدد فعالیت‌های جبههٔ ملی ایران به رهبری اللهیار صالح فعالیت کرد و به شورای مرکزی جبههٔ ملی ایران راه یافت. او در کنگرهٔ جبههٔ ملی در سال ۱۳۴۰ به عنوان هیئت مؤسس شرکت کرد و از سوی شرکت‌کنندگان در کنگره به عضویت شورای مرکزی انتخاب شد. طالقانی، مهدی بازرگان و یدالله سحابی در سال ۱۳۴۰، حزب نهضت آزادی ایران را تشکیل دادند.

طالقانی چند بار به علت فعالیت‌های سیاسی، توسط حکومت پهلوی به زندان رفت و یک بار نیز تبعید شد. وی در تشکیل سازمان مجاهدین خلق ایران نقش بسیار مؤثری داشت و با بنیان‌گذاران آن سازمان به ویژه محمد حنیف‌نژاد بسیار نزدیک و هم‌فکر بوداما با کسانی که تحت عنوان سازمان پیکار در سال ۱۳۵۴ از سازمان مجاهدین منشعب شدند، سخت مخالفت کرد. طالقانی از چهره‌های اصلی انقلاب ۱۳۵۷ بود و پس از ترور مرتضی مطهری، ریاست شورای انقلاب را بر عهده گرفت. طالقانی در اواخر عمرش از طرف روح‌الله خمینی به عنوان امام جمعه تهران معرفی شد. او پس از آن نیز وارد مجلس خبرگان قانون اساسی شد و یک ماه بعد به طرز مشکوکی درگذشت.

طالقانی در اوایل انقلاب، از معدود روحانیونی بود که از مصدقو علی شریعتیدفاع کرد. همچنین وی مورد علاقهٔ همهٔ گروه‌ها و احزاب بود به‌طوری‌که سازمان مجاهدین خلق او را «پدر طالقانی» خطاب می‌کرد.پس از درگذشت وی، خمینی از او با نام «ابوذر زمان» یاد کرد.یکی از دلایل شهرت او، تألیف مجموعهٔ پرتوی از قرآن بود. وی در آثارش از جمله این مجموعه، نگاهی نو به مذهب داشته و سعی کرده تا از آن انحراف‌زدایی کند. پرتوی از قرآن در زمان انتشار از محبوب‌ترین تفاسیری بود که نوشته شده بود. طالقانی در آثارش می‌کوشید تا نشان دهد اسلام با دموکراسی هم‌خوانی دارد.